Khánh Hòa thực hiện công tác kêu gọi đầu tư, tổ chức lập quy hoạch phân khu xây dựng, quy hoạch chi tiết xây dựng các khu chức năng trong khu kinh tế Vân Phong.

Thực tế cho thấy, Khu Kinh tế Vân Phong sau 15 năm hình thành vẫn chuyển động khá chậm chạp và khu vực phía Bắc tỉnh Khánh Hòa gần như không dịch chuyển; số lượng dự án quy mô lớn mang tính động lực phát triển cả khu vực quá ít. Qua đó, việc đưa ra những quyết sách mang tính chất phát huy tiềm năng và lợi thế của Khu Kinh tế Vân Phong trong giai đoạn mới là cấp thiết.

Tiềm năng vẫn “ngủ yên”

Được biết, Khu Kinh tế Vân Phong được Thủ tướng Chính phủ thành lập theo Quyết định số 92/2006/QĐ-TTg ngày 25/4/2006, với tổng diện tích khoảng 150.000ha (70.000ha mặt đất và 80.000ha mặt nước), nằm trên địa bàn huyện Vạn Ninh và thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa.

Đến năm 2014, Thủ tướng Chính có Quyết định 380/QĐ-TTg phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng Khu kinh tế Vân Phong đến năm 2030. Theo đó, khu kinh tế này mang tính chất là khu kinh tế tổng hợp đa ngành, đa lĩnh vực; trong đó có ngành công nghiệp lọc hóa dầu, sản phẩm dầu mỏ giữ vai trò chủ đạo kèm theo trung chuyển dầu mỏ, kết hợp chặt chẽ với kinh tế du lịch, dịch vụ, công nghiệp, nuôi trồng thủy sản và các ngành kinh tế khác. Đồng thời, Khu Kinh tế Vân Phong sẽ là trung tâm kinh tế chính của tỉnh Khánh Hòa, có vai trò đầu tàu thu hút đầu tư và trở thành động lực phát triển kinh tế cho các khu vực lân cận.

Số liệu thực tế cho thấy, tính đến nay Khu Kinh tế Vân Phong chỉ mới thu hút được khoảng 153 dự án đầu tư, tổng số vốn đăng ký hơn 4 tỷ USD; trong đó có 30 dự án đầu tư nước ngoài và khoảng 120 dự án đầu tư trong nước với số vốn đã thực hiện chỉ đạt gần 1,4 tỷ USD. Tổng số dự án đi vào hoạt động là khoảng 94, nhưng đa số là những dự án có quy mô nhỏ, vốn đầu tư thấp. Như vậy, có thể nói, Khu Kinh tế Vân Phong qua 15 năm hình thành vẫn “chuyển động” khá chậm chạp.

Một trong những dự án tốt tại Khu Kinh tế Vân Phong như Công ty Trách nhiệm hữu hạn Đóng tàu Huyndai Việt Nam với mức vốn đầu tư 350 triệu USD và kho xăng dầu ngoại quan Vân Phong có mức vốn 125 triệu USD, cả hai đều được đánh giá có hiệu quả lớn và nhiều triển vọng sau một thời gian đi vào hoạt động, nhưng nhận xét trên tổng thể thì vẫn chưa làm nên hình hài cho cả một khu kinh tế rộng lớn.

Ông Nguyễn Tấn Tuân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hòa thừa nhận: “Kết quả thu hút đầu tư của Khu kinh tế Vân Phong còn hạn chế, chưa tương xứng với tiềm năng phát triển, nhất là khu vực Bắc Vân Phong. Vì vậy, khu kinh tế chưa phát triển như kỳ vọng là trở thành vùng phát triển kinh tế động lực của địa phương và của vùng như phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ.”

Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế trên là do các thủ tục đầu tư dự án lớn theo quy định của pháp luật về đất đai, quy hoạch, môi trường… chưa được đồng bộ, khá nhiều bất cập, vướng mắc, thủ tục phê duyệt, thẩm định từ các bộ, ngành mất nhiều thời gian nên ảnh hưởng đến tiến độ triển khai các dự án. Bên cạnh đó là việc bồi thường, giải phóng mặt bằng các dự án lớn gặp khó khăn, năng lực tài chính của một số nhà đầu tư còn hạn chế.

Thêm vào đó, Khu Kinh tế Vân Phong nằm ngoài nhóm tám khu kinh tế ven biển được ưu tiên tập trung đầu tư phát triển từ nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2016-2020 nên nguồn vốn bổ sung từ Trung Ương để đầu tư cho hạ tầng hàng năm còn thấp, chỉ đáp ứng được một phần nhỏ các dự án hạ tầng thiết yếu, không có khả năng bố trí cho các dự án hạ tầng xã hội… Trong giai đoạn 2016-2020, Khu kinh tế Vân Phong chỉ mới được đầu tư hơn 870 tỷ đồng cho xây dựng cơ sở hạ tầng, chủ yếu tập trung cho các công trình hạ tấng giao thông trục chính đang triển khai dở dang, chứ chưa thể mở rộng hệ thống giao thông nội bộ, cũng như liên kết ra bên ngoài khu kinh tế.

Để Vân Phong “bừng tỉnh”

Tỉnh ủy Khánh Hòa đã ban hành Nghị quyết về phát triển Khu Kinh tế Vân Phong giai đoạn 2021-2025 vào đầu năm nay. Đề ra mục tiêu xây dựng Khu Kinh tế Vân Phong trở thành khu kinh tế ven biển mang tính chất tổng hợp đa ngành, đa lĩnh vực, phải được ưu tiên tập trung đầu tư để phát triển thành vùng kinh tế động lực của Tỉnh Khánh Hòa nói riêng và khu vực Nam Trung Bộ nói chung.

Ông Nguyễn Khắc Định, Phó Chủ tịch Quốc hội, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Khánh Hòa cho rằng, việc đầu tiên mà Khánh Hòa phải làm đó là điều chỉnh quy hoạch chung Khu kinh tế Vân Phong giai đoạn 2021-2030 và tầm nhìn đến năm 2050. Đồng thời, tổ chức lập quy hoạch phân khu xây dựng, quy hoạch chi tiết xây dựng các khu chức năng trong khu kinh tế để thực hiện công tác kêu gọi đầu tư.

Bên cạnh đó, Khánh Hòa tập trung nghiên cứu và nhanh chóng hoàn thiện đề án cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Khu kinh tế Vân Phong để trình cấp có thẩm quyền thông qua, tạo cơ sở cho việc triển khai và hiện thực hóa các mục tiêu phát triển của khu kinh tế này được thuận lợi.

Chuẩn bị cho kế hoạch đầu tư trung hạn giai đoạn 2021-2025, tỉnh Khánh Hòa có chủ trương đầu tư các dự án như đường giao thông ngoài cảng trung chuyển quốc tế, các tuyến đường 652B, 652D, Sơn Đừng-Khải Lương với tổng kinh phí dự kiến khoảng trên 2.110 tỷ đồng.

Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh khi đề cập đến xu hướng phát triển Khu Kinh tế Vân Phong trong cuộc họp đầu tháng 5/2021 với tỉnh Khánh Hòa đã nhấn mạnh, trước hết, Khánh Hòa cần theo đuổi và bắt nhịp với xu hướng phát triển mới nhất của các khu kinh tế trên thế giới. Nơi đây phải là một khu kinh tế hiện đại, đẳng cấp, bền vững; đảm bảo phát triển mạnh về kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn.

Đồng thời, dự án xây dựng Khu Kinh tế Vân Phong phải trở thành điển hình, hình mẫu về phát triển kinh tế biển nhằm tác động tích cực cho phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh Khánh Hòa và các tỉnh khác trong vùng duyên hải Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và cả nước.

Ông Trần Duy Đông, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đánh giá Vân Phong có ưu thế rất lớn là cảng nước sâu, với luồng vào cảng -22m đảm bảo cho các loại tàu hàng lớn cập cảng, lại nằm trên tuyến hàng hải quốc tế đi châu Âu, Đông Bắc Á và Hoa Kỳ. Vì vậy, cần phát triển Vân Phong thành khu kinh tế thương mại tự do quốc tế gắn với cảng quốc tế nước sâu.

Cùng với những dự án có quy mô lớn đang trong giai đoạn đầu triển khai xây dựng, thi công, như nhà máy nhiệt điện BOT Vân Phong 1, Cảng tổng hợp Nam Vân Phong, Cảng tổng hợp Bắc Vân Phong, Nhà máy điện Mặt Trời KN Vạn Ninh …, nhiều nhà đầu tư trong nước và nước ngoài đã tiến hành nghiên cứu và đề xuất các dự án công nghiệp năng lượng có quy mô khá lớn tại đây. Ngoài ra các Tập đoàn Sumitomo và Tập đoàn J-Power của Nhật Bản, Tập đoàn Petrolimex, Tập đoàn Viglacera… cũng đã đưa những đề xuất ban đầu cho những dự án có mức đầu tư lớn khác.

Bên cạnh đó, Ủy ban Nhân dân tỉnh Khánh Hòa vừa có công văn kiến nghị Thủ tướng Chính phủ ủng hộ chủ trương đầu tư hai dự án của Công ty Millennium Energy (Hoa Kỳ), bao gồm kho cảng đầu mối LNG Vân Phong tại khu vực phía nam Khu kinh tế Vân Phong và dự án Trung tâm điện khí hóa lỏng LNG. Tỉnh Khánh Hòa đề ra mục tiêu, trong giai đoạn 2021-2025, phải thu hút tối thiểu nguồn vốn đầu tư mới vào Khu kinh tế Vân Phong đạt 150.000 tỷ đồng, vốn giải ngân tối thiểu đạt 75.000 tỷ đồng.