Dự thảo Luật đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt Vân Đồn, Bắc Vân Phong, Phú Quốc (gọi tắt: Dự thảo Luật Đặc khu kinh tế) do Bộ Kế hoạch và Đầu tư Việt Nam chủ trì xây dựng, đứng đầu là Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng. Dự thảo Luật Đặc khu đã được Chính phủ trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 4 (tháng 10/2017), được tiếp thu chỉnh lí và trình tiếp vào kì họp thứ 5. Ngày 23 tháng 5 năm 2018, theo kết quả tổng hợp ý kiến các đại biểu Quốc hội tại hội trường mà Nguyễn Khắc Định, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội khóa 14 công bố, đa số ý kiến đại biểu Quốc hội tán thành sự cần thiết ban hành, phạm vi điều chỉnh của dự thảo luật Đặc khu. Tuy nhiên, do còn những ý kiến khác nhau nên Quốc hội đã quyết định lùi thời gian thông qua để xem xét thận trọng.

Luật ĐVHCKTĐB dự kiến sẽ thông qua vào 10/2018, được kỳ vọng sẽ tạo ra những bước đột phá, động lực trong phát triển kinh tế ở 3 đặc khu Phú Quốc, Vân Đồn, Bắc Vân Phong nói riêng và cả nước nói chung.  Dự thảo luật Đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt có “mưa” ưu đãi để thu hút đầu tư vào đặc khu. Phát triển đặc khu là xu hướng trên Thế giới.

2. Về cơ chế, chính sách đặc biệt về đầu tư kinh doanh

Ngành nghề ưu tiên phát triển tại đặc khu: Đối với từng khu vực đặc khu sẽ có những ngành nghề ưu tiên phát triển riêng trên cơ sở đặc điểm, tiềm năng, thế mạnh của từng đặc khu.
Dự thảo Luật đã bổ sung một số ngành nghề đối với từng khu như: dịch vụ tài chính và logicstics đối với khu vực Vân Đồn; sản xuất sản phẩm và chuyển giao công nghệ trong lĩnh vực hải dương, hàng hải sinh học và sinh thái biển đối với đặc khu Bắc Vân Phong.
Dự thảo Luật đặc khu điều chỉnh quy mô vốn đầu tư tối thiểu đối với dụ án đầu tư khu dịch vụ, du lịch và vui chơi, giải trí tổng hợp có casino, dự án cảng hàng không quốc tế cho phù hợp với thực tế và chỉnh lý về kỹ thuật như thể hiện tại Điều 16 và các phụ lục I, II,III của dự thảo Luật.

3. Về lao động, tiền lương và an sinh xã hội

Dự thảo luật bổ sung một số cơ chế, chính sách về lao động, tiền lương, an sinh xã hội như sau:

• Bổ sung một số cơ chế nhằm bảo vệ và hỗ trợ người dân tại đặc khu, đặc biệt là nhóm đối tượng yếu thế trước sự thay đổi và phát triển nhanh của đặc khu (Điều 46, Điều 48, khoản 4 Điều 57…);
• Bổ sung quy định về mức lương tối thiểu áp dụng tại đặc khu (khoản 3 điều 46)
• Bổ sung quy định một số cơ chế, chính sách về an sinh xã hội: chuẩn nghèo, bảo hiểm xã hội, trợ giúp xã hội, thuê, mua nhà ở xã hội, xây dựng nhà ở, công trình phúc lợi cho người lao động có thu nhập thấp (điều 49)

4. Về một số cơ chế, chính sách đặc biệt liên quan tới đất đai

• Về thời hạn sử dụng đất để sản xuất, kinh doanh:

Theo Điều 32 dự thảo Luật: “1. Căn cứ vào quy mô, tính chất của dự án đầu tư và đề xuất của nhà đầu tư, Chủ tịch Ủy ban nhân dân đặc khu quyết định thời hạn sử dụng đất để sản xuất, kinh doanh tại đặc khu không quá 70 năm; trường hợp đặc biệt, thời hạn sử dụng đất có thể dài hơn nhưng không quá 99 năm do Thủ tướng Chính phủ quyết định…”.

• Về miễn tiền thuê đất, thuê mặt nước:
  • Để khai thác, sử dụng đất một cách tiết kiệm, hiệu quả, đồng thời bảo đảm nguồn thu ngân sách của các đặc khu, Điều 45 dự thảo luật đã được chỉnh lý
  • Thu hẹp phạm vi các dự án được miễn  tiền thuê đất cho cả đời dự án;
  • Phân biệt rõ các mức độ ưu đãi khác nhau đối với từng dự án đầu tư, trong đó cơ bản chỉ ưu đãi  đối với dự án thuộc ngành, nghề ưu tiên phát triển của các đặc khu;
  • Quy định mức miễn giảm tiền thuê đất, thuê mặt nước cử các dự án đầu tư tại đặc khu Phú Quốc thấp hơn so với hai đặc khu còn lại nhằm phù hợp hiện trạng đất ở Phú Quốc;
  • Không miễn tiền thuê đất, thuê mặt nước đối với các dự án đầu tư khác tại đặc khu trong 1 số trường hợp

Đặc khu kinh tế được coi là “canh bạc” có thể “được ăn cả, ngã về không” trong việc mang lại lợi ích về kinh tế. Các doanh nghiệp khi đầu tư cơ sở hạ tầng hoạt động trong đặc khu kinh tế cũng được hưởng rất nhiều lợi ích, ưu đãi từ thuế, hải quan,…

Dù chậm so với dự kiến, nhưng Luật về đặc khu kinh tế với hy vọng sẽ giúp Việt Nam “đi sau, về trước” có thể sẽ là một trong những liều thuốc thử quan trọng của tiến trình 30 năm đổi mới. Nhất là khi chúng ta đã xác định đến năm 2020, phấn đấu cơ bản hoàn thiện đồng bộ hệ thống thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa theo các tiêu chuẩn phổ biến của nền kinh tế thị trường hiện đại và hội nhập quốc tế.